ظرف چوبی از گذشته تا به امروز در آشپزخانه‌های ما حضور دارند. از ظروف چوبی پر استفاده می‌توان به کاسه چوبی، بشقاب چوبی، سینی چوبی و … اشاره کرد. سرو سالاد در داخل یک کاسه چوبی زیبا، مطمئناً برای شما و مهمانانتان لذت‌بخش خواهد بود. اولین نکته در مورد استفاده از ظروف چوبی، حس طبیعی بودن و لذت در دست گرفتن یک وسیله ۱۰۰ درصد طبیعی و زنده است!

به واسطه علاقه عموم مردم به استفاده از ظروف چوبی و سنتی، رستوران‌های سنتی و حتی فست فود های مدرن هم از ظرف چوبی استفاده می‌کنند تا مشتریان حس بهتری در زمان میل کردن غذا داشته باشند. با توجه به تولید و استفاده گسترده از ظرف چوبی سؤالاتی در ذهن هر فرد کنجکاوی نقش می‌بندد. سؤال‌های اصلی این‌ها هستند که آیا ظروف چوبی مناسب سرو غذا هستند؟ معایب و مزایا ظرف چوبی چیست؟ رنگ مناسب ظرف چوبی چیست؟ و سؤالاتی دیگری که شاید تابه‌حال به آن فکر نکرده‌ایم و یا اینکه پاسخی برای آن نداشته‌ایم. با ما در ادامه همراه باشید تا به بررسی این موضوع بپردازیم.

همان‌طور که می دانید بیشتر ظروف مورد استفاده در آشپزخانه‌ها از جنس شیشه، چینی و فلز هستند. ساختار این ظروف به گونه‌ای است که به راحتی با آب و مواد شوینده شسته می‌شوند و کمترین فضا برای باقی ماندن لکه و چربی بر روی آن‌ها وجود دارد؛ اما شاید شما دوست داشته باشید از ظروف چوبی در رستوران یا خانه خود استفاده کنید. بهتر است بدانیم که ظروف چوبی دارای محدودیت‌هایی هستند و تولید کننده‌ها و استفاده کننده‌های آن باید نسبت به محدودیت‌های پیش روی خود آگاهی داشته باشند.

ظروف چوبی برای سرو غذای گرم نیستند!

نکته اولی که به‌عنوان یک تولید کننده، فروشنده یا استفاده کننده باید در نظر داشته باشید این هست که نباید غذا و مایعات گرم را در درون ظروف چوبی سرو کرد. تولید کنندگان خارجی از کاسه‌های چوبی تحت عنوان کاسه سالاد هم یاد می‌کنند و این فرهنگ کاملاً نهادینه شده است که نباید از ظروف چوبی برای سرو غذاهای گرم استفاده کرد.

هرچند که شاید برخی این کار را انجام دهند؛ اما عموم مردم انتظاری برای سرو غذای گرم در داخل ظروف چوبی ندارند. در ایران فضا کمی متفاوت است. با توجه به نبود اطلاعات برخی فروشندگان (به اشتباه) و برخی خریداران (به خاطر نبود اطلاعات و آگاهی) از این ظروف برای سرو غذاهای گرم استفاده می‌کنند و در برخی موارد مشکلاتی برای فروشنده و خریدار به وجود می‌آید.

رنگ مناسب ظروف چوبی چیست؟

نکته‌ی دومی که در زمان بررسی ویژگی‌های هر ظرف چوبی باید به آن توجه داشته باشید، مسئله رنگ ظرف چوبی هست. چوب در حالت خام به خاطر وجود خلل و فرج زیاد و باز بودن آوندهای آن، همیشه جذب کننده موادی مانند مایعات و ذرات ریز هست و این ذرات در طولانی مدت در درون همین سوراخ‌ها و درزها نگه می‌دارد. باقی ماندن طولانی مدت مواد غذایی در میان سوراخ‌های آوند چوب، موجب فاسد شدن آن‌ها و ایجاد کپک و باکتری می‌شود.

با دانستن این مورد باید به دنبال پاسخ این سؤال بود که بهترین پوشش برای ظروف چوبی چیست؟

در کشورهای پیشرفته سالیان سال است که از رنگ‌های طبیعی و مخصوص ظروف چوبی برای رنگ کردن ظرف چوبی استفاده می‌شود؛ اما در ایران همچنان بسیاری از تولید کننده‌های ظرف چوبی از رنگ‌های شیمیایی و سرطان زا (سیلر و کیلر و نیم پلی استر و روغن جلا و پلی ارتان و …) برای پوشش ظروف چوبی استفاده می‌کنند!

متأسفانه برخی از تولید کننده‌ها به دلیل ناآگاهی از وجود روغن‌های گیاهی مخصوص چوب و برخی به خیال اینکه روغن گیاهی گران‌تر است، سم خالص را به خورد خریدار می‌دهند. با توجه به اینکه در زمان خرید اصل بر اعتماد به فروشنده است و اطلاعاتی هم از استانداردهای ساخت ظروف چوبی ندارد، خریدار به اجبار اقدام به خرید این ظروف بی کیفیت می‌کند.

مهم‌ترین نکته در زمان خرید ظرف چوبی چیست؟

شما به‌عنوان یک خریدار وظیفه دارید در زمان خرید ظروف چوبی از فروشنده بپرسید که رنگ اجرا شده روی ظرف تولیدی چیست؟ اگر فروشنده عنوان کرد که از ((سیلر، کیلر، نیم پلی استر، روغن جلا چوب، پلی اورتان و …)) استفاده کرد، فوراً محل را ترک کنید!

و به هیچ عنوان این رنگ‌های سرطان زا را به رسمیت نشناسید.

در این نوشته این‌گونه فرض می‌کنیم که شما از روغن گیاهی مخصوص چوب استفاده کرده باشید. حال سؤال این است که اگر از روغن چوب استفاده کردیم، چه مواردی را باید رعایت کنیم؟

روغن گیاهی هم محدودیت‌های مخصوص به خود را دارد و نمی‌توان همان رفتاری که با ظروف شیشه‌ای و چینی دارید، با آن ظروف چوبی رنگ شده با روغن گیاهی داشته باشید. بهتر است بدانیم که در هر سازه‌ای با محدودیت‌هایی روبرو هستیم و هیچ محصولی کامل نیست. اگر دوست دارید از یک ظرف چوبی شیک و ارزشمند و طبیعی استفاده کنید، پس باید محدودیت‌های آن را هم بپذیرید.

در مورد رنگ‌های گیاهی مخصوص چوب هم محدودیت‌هایی وجود دارد. شما نمی‌توانید نامحدود از ظروف چوبی استفاده کنید. روغن گیاهی مخصوص چوب در حال حاضر بهترین گزینه برای پوشش ظروف چوبی است؛ اما شرکت‌های تولید کننده روغن گیاهی مخصوص چوب محدودیت‌هایی برای رنگ‌های خود در نظر گرفته‌اند و نمی‌توان بی‌محابا از ظروف چوبی استفاده کرد.

روغن‌های گیاهی مخصوص چوب به خاطر استفاده از مواد طبیعی در فرمول تولیدشان مقاومت چندانی در برابر دمای زیاد آب ندارند. آب جوش به ساختار این روغن‌ها آسیب می‌رساند و بخشی از آن در آب ترکیب می‌شود. به عبارتی شما آب جوش ترکیب شده با روغن را می‌نوشید. در این حالت حداقل خوشحال هستید که مواد شیمیایی و سرطان زا جذب بدنتان نشده است. حال تصور کنید اگر رنگ شیمیایی بود چه اتفاقی در بدنتان رخ می‌داد؟

در یک مثال می‌توانیم این‌گونه توضیح دهیم که اگر یک لیون چوبی را با آب جوش پر کنید، بعد از حدود ۱۵ دقیقه، ذرات چربی روی آب ایجاد می‌شود که نشانه‌ی از هم گسیختگی ساختار رنگ است. البته در مراحل بعد این مقدار چربی کمتر می‌شود تا رنگ کامل از بین برود.

چه ظروف چوبی مناسب سرو غذا هستند؟

در حال حاضر ظروف چوبی مختلفی مانند قاشق و کاسه و بشقاب و سینی و لیوان برای سرو غذا وجود دارند و در ایران هم تولید کننده‌های خوبی از این دست ظروف تولید می‌کنند. حال سؤال اینجاست که هر یک از این ظرف‌های چوبی مناسب چه فضایی هستند و چگونه باید از آن‌ها مراقبت و نگه داری کرد؟

واقعیت کارایی ظروف چوبی این هست که باید از آن‌ها برای سرو غذای سرد و میوه و خشکبار و آجیل و سالاد و … استفاده کنید. نباید چوب را در معرض تنش و تغییرات دمایی زیاد قرار داد تا آسیبی به ساختار آن وارد نشود.

کوکسا هم یکی از انواع جذاب و دوست داشتنی لیوان‌های چوبی است که به خاطر شکل ظاهری و ابعاد آن به‌عنوان یک اکسسوری شیک و مدرن و جذاب امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این لیوان‌های چوبی بسیار زیبا هستند و معمولاً سازنده‌ها تلاش می‌کنند با ایجاد فرم‌های جذاب در قسمت دستگیره آن، زیبایی بیشتری به کوکسا ببخشند.

از لیوان‌های چوبی برای نوشیدن مایعات استفاده می‌شود. نکته اینجاست که نباید مایعات گرم مانند قوه و چای را در این لیوان‌ها سرو کرد. کاسه و بشقاب و قاشق چوبی از دیگر ظروف چوبی پرکاربرد هستند. در استفاده از این ظروف چوبی هم باید نکات بهداشتی و ایمنی را در نظر داشت. تصور کنید با یک قاشق چوبی آغشته به رنگ شیمیایی اقدام به پخت غذای گرم کنید. مطمئن باشید در اثر حرارت آتش، رنگ به غذای شما نفوذ خواهد کرد.

پس از خرید ظروف چوبی به چه نکته‌هایی توجه کنیم؟

* به هیچ عنوان غذای ظروف چوبی را با ماکروویو گرم نکنید.

* برای شستن ظروف چوبی به هیچ عنوان از ماشین ظرف‌شویی استفاده نکنید.

* از ایجاد تنش‌های دمایی شدید و گرم شدن بیش از حد ظرف چوبی بپرهیزید.

* هرگز ظرف چوبی را طولانی مدت در آب غوطه‌ور نکنید و اجازه ندهید آب را جذب کند چون موجب ایجاد ترک و اعوجاج در آن خواهد شد.

* پیشنهاد می‌کنیم در بشقاب غذاهای سرد و زیر ۴۰ درجه سانتی‌گراد سرو کنید. اگر غذای نیمه گرم در ظروف چوبی سرو کردید، اجازه ندهید بیشتر از ۲۰ دقیقه ماندگاری غذا به طول بکشد. سرو برنج و خورشت در این ظروف پیشنهاد نمی‌شود.

* در هنگام شستن ظروف چوبی از فرچه پلاستیکی و مایع ظرف‌شویی استفاده کنید. پس از شستن ظرف چوبی با مایع و آب گرم، آن را با حوله خشک کنید و اجازه دهید ۲ ساعت در هوای آزاد خشک شود تا تمامی رطوبت آن از بین برود.

* برای از بین بردن باکتری‌های احتمالی موجود بر روی ظرف چوبی، سرکه سفید را به نسبت ۱ به ۵ با آب ترکیب کنید و این محلول را روی ظرف آغشته کنید. اجازه دهید محلول ۱۰ دقیقه روی ظرف باقی بماند تا اثر کند. پس از آن با حوله خشک، رطوبت باقی مانده را پاک کنید. * اگر ظرف چوبی رنگ و زیبایی اولیه خود را از دست داد، با استفاده از سنباده ۴۰۰ یا ۶۰۰ کل کاسه را سنباده کاری کنید و به چوب خام برسید. در مرحله بعد گرد و خاک را از روی کاسه پاک کنید و کاسه را با آب گرم بشویید و دوباره با حوله تمیز خشک کنید. پس از ۷۲ ساعت و کسب اطمینان از خشک شدن نهایی، یک لایه روغن گیاهی مخصوص ظروف چوبی روی کار اجرا کنید.

آیا ظروف چوبی برای سرو غذا امن هستند؟

اظهار نظر در مورد اینکه آیا ظروف چوبی برای استفاده امن هستند، وابسته به موارد مختلف است. طبق گزارش‌های آژانس امنیت غذایی (FSA)، استفاده از ظروف چوبی هیچ منع قانونی ندارد. رعایت نکته‌هایی اشاره شده در بالا در زمان استفاده از ظروف چوبی موجب استفاده ایمن و بدون هیچ خطری می‌شود.

شستشویی درست و استاندارد ظروف چوبی و عدم استفاده از غذاها و مایعات گرم در این ظروف، مانع از ایجاد آسیب به استفاده به ظرف چوبی و استفاده کنندگان از آن می‌شود. به‌عنوان مثال یکی از محققان آزمایشی در مورد تفاوت خطرات بین تخته گوشت پلاستیکی و چوبی انجام داد. نتیجه آزمایش نشان داد که چوب حتی می‌توان بی خطرتر از پلاستیک باشد.

گیلاس، افرا، گردوی سیاه گزینه‌های بهتری برای ساخت ظروف چوبی هستند.

سخن پایانی

اگر قرار باشد جمع بندی در مورد استفاده از ظروف چوبی داشته باشیم، بهتر است ابتدا به فلسفه استفاده از ظروف چوبی توجه کنیم. ظرف چوبی یک اکسسوری تزئینی هست که به‌عنوان یک بخش تزئینی در سر سفره یا آشپزخانه می‌توان از آن استفاده کرد. با توجه به ساختار این ظروف و اهمیت رعایت بهداشت، مجاز به سرو غذاهای گرم در داخل ظروف چوبی نیستیم.

نکته‌ی پایانی در مورد ظروف چوبی این هست که به رنگ این ظروف باید توجه ویژه‌ای داشت. مسئولیت رنگ ظروف چوبی بر عهده تولید کننده‌ها هست و بار قانونی و اجتماعی زیادی بر دوش آن‌ها است. امیدواریم با رعایت این نکات از داشتن ظرف چوبی ارزشمندتان لذت ببرید. لطفاً شما هم تجربیات خود از خرید ظروف چوبی با ما در میان گذارید.

منبع : سایت ای چوب