ساعت‌سازی غول‌پیکر با چوب
وقتی صحبت از هنر ساعت‌سازی می‌شود، احتمالاً ذهن بسیاری به سوی سوئیس یا آلمان می‌رود؛ اما آیا تا به حال به ا در ایران فکر کرده‌اید؟ باید بکنید!
سهیل، یک ساعت‌ساز خودآموخته از شهر کالامازو در ایالت میشیگان است که ساعت‌های بسیار بزرگ و خیره‌کننده‌ای را کاملاً با دست می‌سازد.
اما فقط گفتن «بزرگ» برای توصیف ساعت‌های هیل کافی نیست؛ برخی از چرخ‌دنده‌های او بیش از دو و نیم متر قطر دارند! این ابعاد عظیم باعث می‌شود بتوانید جزئیاتی از حرکت مکانیکی را با دقت ببینید که معمولاً در ساعت‌های مچی یا حتی دیواری به چشم نمی‌آیند.
نکته جالب‌تر این است که ساعت‌های ریک هیل بدون قاب و بدون صفحه نمایش سنتی ساخته می‌شوند. تمام مکانیسم حرکتی در معرض دید است — و نتیجه‌ی این انتخاب، آثاری است که هم هنری هستند و هم مهندسی‌شده.
نگاهی به مکانیزم‌های خاص و تاریخی
در دنیای ساعت دیراری چوبی، طرح‌های آماده زیادی برای ساخت ساعت‌های چوبی وجود دارد که از مکانیزم‌های متعارف مانند «اسکیپمنت»، چرخ‌دنده و انتقال حرکت استفاده می‌کنند. اما ساعت‌های ریک هیل از این قاعده مستثنا هستند.
او از مکانیزم‌هایی بسیار خاص استفاده می‌کند از جمله:
- اسکیپمنت گراس‌هاپر (Grasshopper escapement)
- مکانیزم حرکت گل‌مرواری (Daisy wheel motion work)
- چرخ‌دنده‌های حلزونی (Worm gears)
از میان این‌ها، مکانیزم «گل‌مرواری» به‌خصوص جذاب است؛ سیستمی ناشناخته از قرن هجدهم که به‌عنوان یک مکانیزم سیاره‌ای (planetary mechanism)، انتقال حرکت را به شکلی ساده‌تر از روش‌های امروزی انجام می‌دهد.
الهام از جان هریسون: پدر ساعت‌سازی دریایی
ریک هیل الهام‌بخش اصلی خود را جان هریسون، مخترع مشهور کرونومتر دریایی معرفی می‌کند؛ ابزاری انقلابی که امکان تعیین موقعیت دقیق در دریا را برای دریانوردان فراهم کرد.
اما چیزی که بسیاری نمی‌دانند این است که هریسون نیز در ابتدا یک نجار بود و بسیاری از ساعت‌های اولیه‌اش از چوب ساخته شده بودند.
درست مانند هریسون، هیل نیز در ساخت ساعت‌هایش از چوب سخت و خاصی به نام لینیوم ویتای (Lignum Vitae) استفاده می‌کند — چوبی که به علت روغنی بودن طبیعی خود، عملاً نیازی به روانکاری ندارد و سال‌ها بدون استهلاک کار می‌کند.
فراتر از زمان‌سنجی: تجربه‌ای در لحظه
شاید بگویید: «هدف هر ساعت این است که زمان را نشان دهد» — درست است، اما ریک هیل به نکته‌ای عمیق‌تر اشاره می‌کند:
“ساعت‌های من هدف دیگری دارند. به‌جای آنکه صرفاً زمان کنونی را نمایش دهند (که البته این کار را هم می‌کنند)، کاری می‌کنند بسیار مهم‌تر: آن‌ها شما را در لحظه حال نگه می‌دارند.”
و این دقیقاً چیزی است که آثار ریک هیل را از یک ساعت معمولی به یک اثر هنری و فلسفی تبدیل می‌کند — ساعتی که نه‌تنها زمان را نشان می‌دهد، بلکه با تماشای حرکت آرام چرخ‌ها، شما را از دغدغه‌های آینده و گذشته دور کرده و به «اکنون» بازمی‌گرداند.
